Lekcja o garwolińskich Żydach (Lesson about Garwolin Jewish community-יהודי גארבולין, שיעור בהיסטוריה המקומית)

1-9

W chłodny sobotni poranek o godzinie 10. pod hotelem „Sulbin” można było spotkać grupkę ludzi, która zebrała się tam w szlachetnym celu. Otóż tego dnia, pomimo niezbyt sprzyjającej pogody – harcerze z Garwolina z 4 Szczepu ZHP Adventure, wraz z założycielami portalu historii regionalnej www.garwolin.org postanowili przemaszerować w stronę znajdującego się kilkaset metrów dalej cmentarza żydowskiego, by móc dowiedzieć się więcej o historii ludności żydowskiej z Garwolina, jak również by uporządkować w należyty sposób teren wokół miejsca wiecznego spoczynku Żydów – oczyszczając teren ze znajdujących się tam śmieci.

Zanim cała akcja się rozpoczęła – Krzysztof Kot odczytał zasady, jakie my chrześcijanie mamy zachować, by nie zrobić czegoś sprzecznego z żydowskimi tradycjami. Potem rozpoczęła się akcja od części dydaktycznej.

To była ciekawa, aczkolwiek smutna lekcja historii – powiedział Sebastian Jędrych, który wprowadził uczestników wyprawy w krótką opowieść o żydach garwolińskich. Młodzież mogła się z niej dowiedzieć o tym, kiedy żydzi się pojawili w Garwolinie, jak rozwijała się społeczność żydowska, jakie znaczenie dla Garwolina miała ich obecność, a także jak potoczyły się losy tej ludności.

Młodzież z zaciekawieniem słuchała tych informacji – zwłaszcza na temat samego cmentarza, który został założony w 1862 roku. Zdumieni oglądali zdjęcia kirkutu sprzed wojny, na których widać wiele macew, czysty teren wokół nich i brak drzew – raz po raz porównując widok ze zdjęć z tym co zastali. Z niedowierzaniem wysłuchali tragicznego losu cmentarza, z którego macewy służyły nazistom jako materiał budowlany do budowy basenu, który miał być miejscem relaksu okupantów. – Jak można upodlić bardziej naród, jak nie bawieniem się i zaniżaniem znaczenia rzeczy związanych z pamięcią o żydach – zastanawialiśmy się wspólnie.

Podczas sprzątania terenu ze śmieci, podzielone w grupki dzieci z ciekawością zatrzymywały się przy z niektórych z trudem dostrzegalnych kamieniach nagrobnych, by przeczytać co jest napisane na tych nagrobkach. – jaki ten język jest trudny – powiedziała jedna z harcerek, – a kto tutaj jest pochowany? – wtórowała jej koleżanka. Cześć z nagrobków jest zidentyfikowana, a informację o tym są dostępne w internecie toteż po chwili grupa dowiedziała się, że stoi nad grobem Sary Rivki Hopenberg, która zmarła 25 marca 1872 roku.

Na koniec wszyscy udali się na restauracji „Sulbin” gdzie czekała na nich ciepła herbata, kawa i smaczne kanapki. Dyskutowano o cmentarzu, o mieszkańcach Garwolina i historii naszego miasta.

Lesson about Garwolin Jewish community

In the chilly Saturday Morning at 10 am, next to Sulbin Hotel we could all meet group of people gathered for a noble purpose. That day, even though weather wasn’t quite good enough – scouts from Garwolin altogether with guys who created www.garwolin.org – website showing regional history of Garwolin and surrounding area decided to go to Jewish Cemetery situated 500 meters far away to find out more about history of Jewish people from Garwolin as well as to clean up area of eternal grace of Jews – collecting junks from area.

Before action started – Krzysztof Kot had read rules which we – Christian – should have followed not to do anything against Jewish culture. After that action started.

It was interesting, but sad lesson of history – said Sebastian Jędrych who introduced participants of adventure into short story about Jewish from Garwolin. People could find out about time when Jewish appeared in Garwolin, how developed jewish community there, what influence they got in Garwolin and how Jewish community disappeared from Garwolin.

Teenagers were interested in those stories – especially about cemetery, which was established in 1862. They were surprised when they saw pictures of cemetery before WWII, when they could see a lot of graves, cleaned area and lack of tree – comparing view from pictures with current view that they could see. They couldn’t believe that Nazi have taken graves from cemetery and used it as a material for building city pool, which was place of relax of Nazi. “How could they humiliate nation more than relaxing and decreasing of meaning of things connected to memory about Jews?” – they were thinking.

During action groups of children stopped next to hardly visible descriptions on graves, to try to read them. “It is very difficult language”- told one of scouts, “who is buried here?” – added her colleagues. Part of graves were identified and information we can find on Internet – so we were able to check that that was grave of Rivka Hopenberg, who died 25th of march 1872.

At the end of whole action everybody came back to Sulbin were they can eat sandwiches and drink tea and coffee. Seating in the special room they discussed about cemetery, citizens of past Garwolin and its history.

יהודי גארבולין * Garwolin, שיעור בהיסטוריה המקומית.

שבת לפני הצהרים, שעה 10. ליד המלון סולביןמתאספת קבוצת אנשים. הם מתאספים כאן במטרה נעלה. למרות מזג אויר סגרירי החליטו צופי (הרצגה harcerze) גרבולין בליווי יוצרי הבלוג להיסטוריה האזורית www.garwolin.org על צעדה למרחק כמה מאות מטרים,לכוון בית הקברות היהודי וזאת על מנת לשמוע וללמוד על ההיסטוריה של האוכלוסייה היהודית של גארבולין כמו כן על מנת לטפל בשטחו, לסדר ולנקות מכל הפסולת את מקום מנוחתם הנצחי של יהודי המקום.

בתחילה הקריא מר קשישטוף קוט Krzysztof Kot את העקרונות שאנו, הנוצרים אמורים וצריכים לכבד על מנת לא לעשות משהו שמנוגד למסורת היהודית . לאחר מכן התחיל החלק הדידקטי ( החינוכי) של הפעולה.

זה היה שיעור מעניין, אך מאוד עצוב – אמר מר סבסטין ידריך Sebstian Jedrych , שהוביל בקצרה את משתתפי המבצע לתוככי ההיסטוריה של יהודי גארבולין , שאפשרה לנוער המקומי להתוודע לעובדת הנוכחות של האוכלוסייה היהודית במקום ועל השפעתה על המקום .הוא דיבר גם על גורלם של אותם התושבים היהודים של העיר.

הנוער הקשיב בעניין רב למידע. במיוחד התעניין בגורל בית הקברות שהוקם כאן בשנת 1862 עי ועד הקהילה היהודית המקומית. בהשתאות הסתכלו על תמונות בית הקברות מלפני המלחמה, בהן נראות מצבות רבות, הניקיון בינהן, אין שם עצים – שוב ושוב משווים את התמונות למציאות העכשווית, בין אז והיום.

הצעירים הקשיבו באי אימון לגורל הטרגי של בית העלמין, לגורל המצבות אותם תלשו הנאצים ממקומם והשתמשו בהם כחומר בנין להקמת בריכת שחיה, ששימשה את כוחות הכובש כמקום נופש.

נושא שהועלה והודגש במיוחד בהתכנסות היה: איך אפשר היה להשחית ולפגוע כך בעם? כך נהגו הנאצים, עי משחק ציני, עלבון, התעלמות ואי כיבוד סממנים כלשהם הקשורים בקדושת העם היהודי.

תוך כדי ניקיון שטח בית הקברות עצרו בסקרנות הצעירים ,המחולקים לקבוצות, מעל המצבות השבורות עליהן חרוט משהו, משהו לא ברור שלא מובן להם, בשפה לא מוכרת ולא מובנת להם וגם זה בקושי רב ניתן לזיהוי. – „איזה שפה זאת?” – שאלה אחת הבנות – מי קבור כאן?” –שאלה אחרת.

עם זאת, חלק מהמצבות זוהו, המידע אודותן ניתן למצוא באינטרנט.

הנה, כרגע נודע לקבוצת הנערות שהן עומדות ליד קברה של

שרה רבקה הופנברג שנפטרה ב 25למרץ 1872

בסיום המבצע כל המשתתפים הוזמנו למסעדת סובליןלתה וקפה חם וכריכים טעימים אגב המשך שיחה מעניינת על תושביה השונים וההיסטוריה של גארבולין .

* גארבולין עיר מחוז ממוקמת במרכז פולין, 63 קילומטר דרומיתמזרחית לוורשה . על גדות הנהר וילגה.

1-2

1-1

1-4

1-5

1-6

1-7

1-8

1-9

1-10

1-11

1-14

1-12

Serdecznie dziękujemy wszystkim za okazaną pomoc przy organizacji – ZHP Hufiec „Orłów” Garwolin, Hotel i Restauracja „Sulbin” i osobom chcącym pozostac anonimowymi.

Sebastian&Krzysztof

Podziel się tym ze znajomymi! Poinformuj ich o garwolin.org

4 thoughts on “Lekcja o garwolińskich Żydach (Lesson about Garwolin Jewish community-יהודי גארבולין, שיעור בהיסטוריה המקומית)

  1. Witajcie garwolianiacy. Jestem Zydem. Pochodze z Polski. Nie, nie z Garwolina. Dlatego… wlasnie dlatego chce podziekowac Wam za ta WSPANIALA AKCJE opieki miejscowym cmetarzem zydowskim. Dziekuja za ta cudowna inicjatywe Panow Krzysztofa Kota i Sebastajana Jedrycha i szczegolne dzieki tym mlodym garwolniskim harcerzom\druhon z 4 Szczepu ZHP. To nie jest takie oczywste, umie to ocenic. Oby bylo Was takich wiecej i wiecej. Oby takie akcje odbywaly sie czesciej i w innych miejscach rownirz .Jestescie przykladem dla innych.
    Dziekuje i pozdrawiam z dalekiego Izraela
    IZ

  2. Inicjatywa bardzo dobra. Tylko chyba trzeba tu decyzji na wyższym szczeblu. Teren należałoby ogrodzić wyciąć krzaki, oznaczyć jako miejsce pamięci. Przydałaby się jakaś tablica informacyjna, może spis mieszkańców pochodzenia żydowskiego którzy nie przeżyli okupacji niemieckiej. Samo zagrabienie liści i pozbieranie śmieci to trochę za mało.

  3. Może byłoby warto uzupełnić, że to nie byli jacyś „harcerze z Garwolina”, ale druhny i druhowie z 4 Szczepu ZHP Adventure…

Skomentuj IZ Anuluj pisanie odpowiedzi

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *