Dr Piotr Jahołkowski (1812-1876)

W latach 1861-1876 lekarzem okręgowym i powiatowym w Garwolinie był dr Piotr Jahołkowski. W latach 1866 i 1867 r. w Królestwie Polskim wybuchały epidemie cholery. Dr Jahołkowski co miesiąc składał oddziałowi higieny publicznej i epidemiologii Warszawskiego Towarzystwa Lekarskiego doniesienia o stanie epidemiologicznym naszego powiatu. W marcu i lipcu 1867 r. informował o przypadkach poważnych chorób zakaźnych w Żelechowie i Garwolinie („Tygodnik Lekarski”, 28 marca 1867, nr 13; 11 lipca 1867, nr 28).

Pracę tego lekarza podsumował jego następca – dr Józef Nowak, który w „Gazecie Lekarskiej” (kwiecień 1876, nr 17) opublikował o nim pośmiertne wspomnienie:

Ś.p. Dr Jahołkowski. W dniu 19 b.m. [kwietnia] zmarł w Garwolinie lekarz powiatu Piotr Stanisław Jahołkowski. Urodzony w 1812 r. w Drohiczynie. Po ukończeniu szkół w Białymstoku wstąpił na wydział lekarski do uniwersytetu wileńskiego; wypadki 1830 r. nie dozwoliły mu ukończyć takowego, opuścił kraj a tułając się po Europie przybył wreszcie do Francyi, gdzie w Montpellier znowu medycynę studiować zaczął. Tu ukończywszy naukę po obronie pracy inauguracyjnej otrzymał stopień doktora medycyny i rozpoczął swą praktykę w okolicach Nimes. Często zdarzające się wówczas epidemie cholery były powodem ogłoszenia jego Considerations teoretiques et practiques sur le cholera indien. Nostalgia sprowadziła go w 1859 r. napowrót do kraju; po złożeniu egzaminu w Kijowie praktykować począł w Czerwonej na Wołyniu, własnością hr. Grocholskiego będącej. W roku 1861 Rada lekarska zamianowała go lekarzem okręgowym w Garwolinie, gdzie następnie otrzymał posadę lekarza powiatu. Czterdzieści lat niezmordowanej pracy i poświęcenia dla chorych, gorliwość z jaką pełnił swój urząd i z jaką udzielał się wszystkim wymagającym jego rady i pomocy bez wyróżnienia do ostatnich chwil swego pracowitego życia, podkopały już od dawna nadwątlone zdrowie do reszty; przeziębiwszy się dostał zapalenia płuc, które obok silnie rozwiniętej rozedmy przyprawiło go o utratę życia. Wspomnienie to rzucamy jako garść ziemi na wieko trumny prawdziwego obywatela kraju i sumiennego pracownika na niwie lekarskiej. Dr Józef Nowak.

Jego nekrolog opublikowała także „Gazeta Warszawska” 22 maja 1876, nr 112:

Ś.p. Piotr Stanisław Jahołkowski, lekarz powiatu Garwolińskiego, urodzony w r. 1812 we wsi Pełek, parafii Ciechanowieckiéj, w obwodzie Białostockim, dziś w gub. Grodzieńskiéj, zmarł w Garwolinie. Pierwsze nauki pobierał w szkole kks. Pijarów w Drohiczynie, gimnazyum ukończył w Białym-Stoku w r.1328, poczym wstąpił na wydział lekarski w Uniwersytecie wileńskim. Na początku r.1832 przybył do Francyi; w maju tegoż roku otrzymał pozwolenie od komendanta placu miasta Lunel na kończenie nauk lekarskich w Montpellierze, gdzie w r. 1835 otrzymał stopień doktora medycyny. Często zdarzające się wówczas epidemie cholery były powodem ogłoszenia jego: Considerations théoretiques et pratiques sur le cholera indien. Nostalgia sprowadziła ś.p. Jahołkowskiego napowrot do rodzinnego kraju; w d. 10 czerwca 1859 r. przybył do Warszawy, zkąd wyjechał do Owrucza. Na początku r. 1860 po złożeniu egzaminu w Uniwersytecie kijowskim, objął obowiązki lekarza u hr. Grocholskiego w Ćzerwonéj na Wołyniu. W roku 1861 uzyskał pozwolenie do praktyki w Królestwie Polskiém i osiadł w Garwolinie, gdzie najprzód był lekarzem okręgowym, a następnie od r. 1867 lekarzem pow. Garwolińskiego.

Podobny artykuł możemy znaleźć w „Kurjerze Warszawski” (20 maja 1876, nr 111). Dodano w nim jeszcze:

Żal mieszkańców okolicy najwymowniejszym jest dowodem na jaki szacunek zdołał sobie zmarły Jahołkowski zasłużyć, przekazując pozostałej rodzinie imię zacnego człowieka.

Na podstawie spisu Sebastiana Jędrycha pt. Ludzie z Garwolina i okolic 1610-1945 (Garwolin 2013) możemy ustalić kilka dodatkowych faktów z życia dr P. Jahołkowskiego. Jego rodzicami byli Władysław Jahołkowski i Katarzyna z domu Byszewska. Doktor miał żonę Kamilę Szprenglewską. W Garwolinie urodziło się mu 4 dzieci: Stanisława (1862-1863), Stefania (1867-1878), Marian (ur. 1870) i Lucyna (ur. 1872). Na cmentarzu garwolińskim nadal istnieje grób rodziny Jahołkowskich.

Losy wdowy po doktorze Jahołkowskiej pozwalają nam poznać warunki materialne pracy lekarza w Garwolinie. Po śmierci doktora dostała ona zapomogę – 90 srebrnych rubli – od Komitetu Kasy wsparcia podupadłych lekarzy oraz wdów i sierot biednych po lekarzach pozostałych.

Wiek, 4 lipca 1876, nr 145

Oryginały artykułów znajdują się w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego. Artykuł z „Gazety Lekarskiej” pochodzi Gabinetu Zbiorów XIX w. tej biblioteki. Wersja cyfrowa artykułów z „Gazety Warszawskiej”, „Wieku” i „Kurjera Warszawskiego” znajduje się w eBibliotece Uniwersytetu Warszawskiego.