Gdyby Kolej Nadwiślańska biegła przez Maciejowice, tak jak pierwotnie planowano, to prawdopodobnie pociąg specjalny przewożący zwłoki Nieznanego Żołnierza ze Lwowa do Warszawy zatrzymałby się na stacji Maciejowice, a nie Garwolin, o czym niedawno pisaliśmy. Mieszkańcy Maciejowic, jeśli chcieli wziąć udział w tych wzruszających uroczystościach, musieli dojechać lub dojść do linii kolejowej.
W listopadzie 1925 r. przez całą Polskę przetoczyła się fala uroczystości upamiętniających znanych i nieznanych polskich żołnierzy, którzy zginęli za naszą niepodległość lub w obronie granic. W Maciejowicach również odczuwano potrzebę uczynienia czegoś więcej. Skupiono się na upamiętnieniu żołnierzy, którzy zginęli w Maciejowicach w 1920 r. Uroczystość tę zrelacjonowała „Gazeta Świąteczna” z 15 listopada 1925 r. (nr 2337):
Uczczenie żołnierza nieznanego. Z Maciejowic w powiecie garwolińskim, województwie Lubelskiem, piszą do nas: Za staraniem czcigodnych naszych księży i my w cichym naszym zakątku połączyliśmy nasze uczucia z uczuciami całego narodu w oddaniu hołdu nieznanemu żołnierzowi, a z nim całym zastępom obrońców Ojczyzny. Ksiądz prefekt na czele licznych szeregów dziatwy szkolnej, wraz z księżmi proboszczem i wikarym, oraz z tłumem ludzi, stanęli nad mogiłą dwóch ułanów l-go poznańskiego pułku, pochowanych w rogu cmentarza przy kościele maciejowickim. Nazwiska ich: Osiński i Oskar Szmid. Zginęli 16-go sierpnia 1920 roku na rynku maciejowickim. W chwili zwycięztwa wojsk naszych, w chwili „cudu nad Wisłą”, kiedy w miasteczku naszem setki rąk błogosławiły zwycięzców, padły z za Wisły zdradzieckie czy omyłkowe strzały i zabity kilku ułanów oraz kilkunastu mieszkańców miasteczka. Dwóch ułanów zabrały rodziny, a dwóch tu po grzebano. Niebrak na maciejowickiej ziemi licznych mogił żołnierskich, ciężkie tu bowiem bitwy toczono przy zdobywaniu Wisły przez Niemców, ale co do tej mogiły, nie ma wątpliwości, że kryje owych dwóch ułanów, i dlatego obrana została do oddania im tego hołdu, a nawet uczestnicy obchodu złożyli na miejscu kilkanaście złotych na ogrodzenie tej mogiły. Nazajutrz, w dzień Zaduszny, choć szkoły nie były zwolnione od wykładów, jednak młodzież, uprzedzona przez nauczycieli, o godzi nie l-ej przez jednominutowe skupienie połączyła się myślą i duchem z duchem całego narodu, co zapewne pozostanie jej na zawsze w pamięci.
L.K.D.
Dodać tylko jeszcze można, że minutą ciszy o godzinie 1 w południe w dniu 2 listopada 1925 r. uczczono polskich żołnierzy w całej Polsce.
Historia dopisała kolejny rozdział do tej opowieści. 14 sierpnia 2014 r. w Maciejowicach został odsłonięty nowy pomnik żołnierz poległych w 1920 r. Więcej informacji o tym wydarzeniu można przeczytać tutaj.
Artykuł został pobrany z eBiblioteki Uniwersytetu Warszawskiego, a jego oryginał znajduje się w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego.
Tak, to przykre, że przy takim wysiłku nie dokłada się starań, żeby posprawdzać informacje, zwłaszcza że jak Pan mówi, było kogo zapytać.
Na cmentarzu przykościelnym w Maciejowicach w 2014 odsłonięto piękny pomnik lecz niestety z błędami w nazwiskach i co gorsze z błędem w dacie walk w Maciejowicach w 1920r. Czy jest to zadufanie we własną dziurawą wiedzę lokalnych inwestorów, czy brak chęci do konsultacji z lokalnymi znawcami historii takimi jak „Towarzystwo Miłośników Maciejowic” czy „Patriotyzm Jutra”?