W 1868 r. Helena Deskur, wdowa po Janie Deskurze, matka dwojga nieletnich dzieci Pelagji i Xawerego zmuszona była wyegzekwować na rodzinie Kondrackich należne jej sumy, co doprowadziło do przymusowej licytacji majątku Taluby i Rudy Talubskiej. Przy okazji ogłoszenia o licytacji poznajemy szczegółowy opis tych folwarków.
Dziennik Warszawski, 8 lipca 1868, nr 138
DOBRA ZIEMSKIE
Taluba i Ruda Talubska.
Z przyległościami w gminie Ruda Talubska pod jurysdykcją Sądu Pokoju w Garwolinie, Powiecie Garwolińskim Gubernji Siedleckiej położone do własności Tomasza Kondrackiego i Leonory oraz Marjanny Kondrackich nieletnich jako sukcesorach wylegitymowanych i Klemensa Kondrackich należącego. Dobra te składają się z dwóch folwarków; Taluba i Ruda Talubska oddzielnie zabudowanych i o parę wiorst od siebie odległych lecz pod względem gospodarstwa rolnego, łąk lasów, pastwisk i zarośli ściśle połączonych i nierozgraniczonych, oprócz realności przez włościan wsi Taluby i Rudy Talubskiej posiadanych i na ich własność z zabudowaniami w moc Najwyższego Ukazu 1 dnia 19 Lutego (2 Marca) 1864 r. przeszłych żadną inną obcą własnością wewnątrz nie przedzielone, wedle mappy i pomiaru przez Jeometrę Bystrzanowskiego w roku 1856 sporządzonych dobra te mają powierzchni włók 51, mor. 4, prętów 101 miary nowopolskiej Warszawskiej z której odpadło na rzecz włościan w Talubie włók 1 mor. 8 prętów 188 a w Rudzie Talubskiej włók 5 mor. 15 prętów 299 i za te przyznano wynagrodzenia rs. 3,385 k. 32, przy dworze zatem pozostaje włók 44 mor. 9 prętów 26 której lasy zajmują powierzchni włók 13, mor. 20 prętów 173, resztę zabudowania ogrody fruktowe i dzikie, pola orne, łąki, pastwiska, wody, drogi i nieużytki. Dobra te z realnościami włościańskiemi nieodseperowanemi i między dworskiemi położonemi, graniczą od wschodu z dobrami prywatnymi Rowy, od południa z dobrami donacyjnemi Izdebno, od zachodu z dobrami prywatnemi Górki, a od północy z dobrami prywatnemi Czyszków i Sulbiny dolne graniczące mają pewne; używalnością stwierdzone. Intratę dóbr stanowi gospodarstwo rolne, a w części posiłkuje propinacja i dochód z dwóch młynów na strudze środkiem dóbr od Rowów ku Górkom i Czyszkowe przepływającej, postawionych. Włościanom wsi Taluby i Rudy Talubskiej na zasadzie Ukazu z dnia 19 Lutego (2 Marca) 1864 i decyzji Komisarza do spraw włościańskich służy prawo, w lasach do dóbr zajętych należących zbiorki gałęzi na opał bez siekiery co tydzień po jednej furze na osadę, oraz żądania ilości potrzebnej drzewa materjałowego na reperację budowli i na ogrodzenia, prawo wolnego pastwiska z dworem i inwentarzy w całej przestrzeni zajętych dóbr z zachowaniem porządku gospodarskiego w polu obsianem i łąkach, tudzież zachowaniem przepisów leśnych z powodu urządzenia lasów. Zabudowania w zajętych dobrach są następujące
a) w Rudzie Talubskiej.
1. Dwór nowy drewniany na podmurowaniu z 2 gankami gontami kryty długi łokci 48 szerokości 16 1/ 2 w dobrym stanie, o sześciu pokojach, kuchni i spiżarni wraz z dwoma piwnicami murowanemi sklepionemi, do których wejście ze spiżarni.
2. Dwór stary drewniany na podmurowaniu otynkowany o dziesięciu pokojach, kuchni i spiżarni piwnicy, gontem kryty w którym drzewo już spruchniałe.
3. Kuchnia z drzewa na podmurowaniu gontem kryta mieszcząca w połowie izbę czeladną, w drugiej połowie dwa pokoiki.
4. Drwalnia z drzewa pobudowana, o ok. której kloaka z drzewa, tarcicami obita, obie gontem pokryte.
5. Drwalnia przy starym dworze z drzewa w słupy pobudowana, gontem kryta obok niej kloaka także z drzewa pod gontem obie zdezelowane.
6. Kurnik z drzewa w węgły z wystawą na czterech słupach pod gontem.
7. W ogrodzie obok nowego dworu altanka z okrąglaków brzozowych, postawiona bez po krycia, miejsce na inspekta chrustem ogrodzone, w którem znajduje się mała szopka z drzewa w słupki pobudowana słomą pokryta.
8. Pasieka balami w słupy oparkaniona w której pni 80 na pszczoły a 5 z pszczołami znajdują się.
9. Spichrz stary spruchniały z drzewa pod gontem z trzema drzwiami frontowemi i tyleż komorami, pod spodem którego znajdują się trzy piwnice z cegły palonej na wapnie wymurowane sklepione.
10. Podwaliny podłużne i poprzeczne na podmurowaniu z cegły i kamieni założone pod nowy Spichrz, nadgniłe.
11. Trzy stajnie i trzy wozownie z drzewa w węgły na podmurowaniu pod jednym dachem gontami pokrytym, w stanie dobrym.
12. Szopa na skład narzędzi rolniczych z drzewa w węgły pod gontem na podmurowaniu.
13. Dzwonek spiżowy na słupie drewnianym.
14 . Holendernia z cegły palonej na wapnie wymurowana, otynkowana pod gontem w stanie dobrym.
15. Poddasze przy holenderni na 7-miu słupach wsparte, gontami pokryte, na skład wozów w miernym stanie.
16. Stodoła z drzewa w słupy murowane na podmurowaniu z cegły słomą kryta, z okapami z gontów, dwoma drzwiami frontowemi, dwoma tylnemi i dwoma bocznemi, z klepiskiem ciągłem, do której przybudowany maneż z drzewa w słupy pod słomą, w stanie dobrym; w tej stodole znajduje się młocarnia górna o sile 4 koni, wraz z sieczkarnią.
17. Wołownie z drzewa pod gontem na podmurowaniu w stanie dobrym.
18. Most przy wyjeździe z dziedzińca palach i pokładem z drzewa w dobrym stanie oraz studnia ocembrowana drzewem Sochą i Żurawiem.
Zabudowania nad gościńcem i przy wsi z bliskości dworu.
19. Dom ośmiorak pod gontem z drzewa na podmurowana w dobrym stanie.
20. Kuźnia w słupy pod gontem w miernym stanie.
21. Dom czworak z drzewa na podmurowaniu pod gontem w dobrym stanie.
22. Dom sześciorak z drzewa pod gontem na podmurowania obok którego mała piwniczka zabudowania, ziemią nakryta.
23. Dom pachiarnią zwany z drzewa w węgły na podmurowania pod gontem mający pod spodem piwnicę o dwóch przedziałach.
24. Chlewy z drzewa w słupy pod słomą o siedmiu przedziałach.
25. Karczma z drzewa na podmurowaniu i zajazdem.
W odległości około półtory wiorsty od Rudy Talubskiej pod lasem.
26. Młyn wodny Olszyn zwany z drzewa tartego w węgły pobudowany gontami pokryty o dwóch kołach nalewnych z maszynerją wewnętrzną
27. Folusz drewniany dranicami pokryty z dwoma stępami z kołem nalewnym, obydwa w miernym stanie.
28. Chałupa młynarska w jednym ciągu z oborą z drzewa pod słomą.
w TALUBIE.
29. Dom folwarczny z drzewa w węgły z gankiem o 4 izbach dwóch alkierzach, i dwóch komorach, obok którego piwnica wymurowana gontami pokryta, w stanie dobrym.
30. Chlew z drzewa, w słupki pod słomą.
31. Dwie stodoły z drzewa, słomą krytych naprzeciw sobie stojące, w jednej urządzony spichrz z dwoma przegrodami, i jeden sąsiek, w drugiej dwa sąsieki w stanie dobrym.
32. Holendernia murowana z cegły pod słomą zdezelowana.
33. Obora z drzewa pod słomą zdezelowana.
34. Młyn wodny po za wsią Talubą, z drzewa pod gontem o dwóch kołach nalewnych, z mieszkaniem z izby i alkierza składającym się, budynek z maszynerją wewnętrzną w dobrym stanie.
35. Obórka przy młynie z drzewa pod słomą o dwóch przedziałach, izdebką dla młynarczyka w stanie dobrym.
Włościan uwłaszczonych w Talubie jest 6 w Rudzie Talubskiej, na 11 osadach 13-tu, którzy z imion i nazwisk w aktach zajęcia subhastacyjnego są dla prostej informacji wymienieni.
Fragment ogłoszenia pobrano z Polony, jego oryginał znajduje się w Bibliotece Narodowej.