Relacjonowaliśmy ostatnio udział 1. Pułku Strzelców Konnych w dramatycznych wydarzeniach przewrotu majowego z 1926 r. Przytaczaliśmy raporty dowódcy pułku opisujące działania jego żołnierzy podczas walk w stolicy oraz historię zatargów pomiędzy pułkiem a mieszkańcami Garwolina po powrocie żołnierzy do koszar. Dzisiaj do tych informacji dodajemy jeszcze jedną. Znaleźliśmy relację płk. Kmicica-Skrzyńskiego, któremu przyszło w tej dramatycznej chwili pełnić funkcję dowódcy pułku, z marszu strzelców konnych do Warszawy 12 maja 1926 r.
Dokument jest w posiadaniu Instytutu Józefa Piłsudskiego w Londynie. Cytat za A. Knyt, Warszawa 1926: Przewrót w maju, „Karta” 2006, nr 48:
Płk Ludwik Kmicic-Skrzyński, dowódca 1. Pułku Strzelców Konnych w Garwolinie:
W bardzo krótkiej przemowie do pułku oświadczyłem, że z rozkazu dowódcy dywizji i Marszałka [Józefa Piłsudskiego] objąłem dowództwo pułku i że pułk został powołany przez Marszałka do Warszawy. Ktoś wzniósł okrzyk: „Marszałek niech żyje!”. […]
Bez żadnego zatrzymania się pułk maszerował bądź kłusem, bądź pieszo prowadząc konie. Jedynie gdy spotykaliśmy jakiś strumyk, szwadrony rozwinięte wchodziły do wody i poiły konie, i znów w drogę…Dzień był gorący, wprost upalny nawet już w rannych godzinach. Nic więc dziwnego, że paru żołnierzy zemdlało w drodze, ale to nie powstrzymało tempa marszu.
[…] Pułk wyprzedzał na taksówce rotmistrz [Józef] Trepto, który wciąż był w ruchu między pułkiem a Warszawą. Parokrotnie meldował on Marszałkowi na Pradze o miejscu znajdowania się pułku. Jak mi potem powiedział Trepto, Marszałek był zadowolony z tempa marszu pułku i po jakimś z kolei meldunku miał powiedzieć: „Widzę, że Kmicic boi się, by bez niego się nie obyło”.12 maja
Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe
