Po zgonie Mirosława Brudzewskiego, zmarłego w Rzymie, obsadzenie stolicy poznańskiej zawisło na ten raz od prowizji papieskiej z wyłączeniem elekcji kapitulnej. Papież Marcin V nie był skłonny cofnąć swego aktu dyskwalifikującego podkanclerzego Stanisława Ciołka, jak świadczy list jego do króla Władysława Jagiełły z dnia 8 IV 1427. Dopiero na skutek nowych nalegań króla udzielił Stanisławowi 21 V 1428 prowizji na stolicę poznańską. Sakrę biskupią przyjął Stanisław w obecności króla 29 VIII 1428 w kościele franciszkanów w Korczynie. Szczegóły objęcia rządów diecezji i ingresu do katedry nie są znane. Pierwszy znany jego akt urzędowy datowany jest na 11 XI 1428.
Stanisław był synem wojewody mazowieckiego Andrzeja Ciołka z Ostrołęki i Żelechowa (1396+), a bratem podkomorzego sandomierskiego i zarazem od 1434 generalnego starosty Wielkopolski Andrzeja z Żelechowa, kasztelana zadybskiego Klemensa z Bielan i kasztelana czerskiego Wyganda z Ostrołęki i Powsina. Zapisał się 1392 na wydział prawny uniwersytetu praskiego, został 1402 bakałarzem nauk wyzwolonych, 1420 zapisał się na uniwersytet krakowski, nie zdobył jednak dalszych stopni naukowych. Zdolności , szczególnie pisarskie oraz pamięć wpływowego niegdyś na dworze Kazimierza Wielkiego, notariusza, stryja jego Klemensa Ciołka utorowały mu drogę do kancelarii królewskiej i na różne stanowiska kościelne; w kolegiacie sandomierskiej 1411 kanonikat, 1415 kustodię, 1418 scholasterię i niebawem prepozyturę, w katedrze krakowskiej 1420 kustodię, również w 1425 w gnieźnieńskiej i przed 1423 w poznańskiej kanonikat. Fd. Goślina a Kaźmierz. Jako notariusz królewski uczestniczył w różnych sprawach publicznych, zwłaszcza krzyżackich. Zdecydowany przeciwnik małżeństwa króla Jagiełły z Zofią Granowską, stracił 1419 swe stanowisko na jego dworze, został jednak 1423 podkanclerzem państwa. Pominięty 1425 przy obsadzeniu biskupstwa płockiego nie przebierał od 1426, jak wskazano poprzednio, w środkach dla osiągnięcia biskupstwa poznańskiego przy pomocy króla i księcia Witolda. Z pracą kościelno-administracyjną zapewne nie był obeznany. Był osobistością zeświecczałą. Zdobył jednak rozgłos uzdolnionego pisarza, czego świadectwem wymownym są jego Liber cancellariae, jego wspominki o rodzie Ciołków, różne poezje, np. Hymn o Matce Boskiej, i satyry.
Rządy diecezjalne Stanisława Ciołka znane nam są z dość licznych dokumentów i akt kapitulnych. Nie doszły nas jego akta biskupie, o których wzmianka pod rokiem 1432. Administracja jego dóbr stołowych była mierna. Stosunki z kapitułą były na ogół bardzo trudne, zwłaszcza na tle różnych prebend oraz zaniedbywania przez niego potrzeb katedry, wreszcie intryg i donosicielstwa jego stronników, wśród nich trzech braci Drzewickich herbu Ciołek, Jana, Mikołaja i Klemensa, których powołał na naczelne stanowiska w administracji i sądownictwie. Powikłania te wzmogły się jeszcze z powodu nałożonej kontrybucji kleru na pokrycie kosztów jego wyprawy na sobór bazylejski 1434/1435 oraz nieuzasadniona skarga jego na soborze przeciwko kapitule o sumę 1400 grzywien z dóbr biskupich od chwili zgonu biskupa Andrzeja Gosławskiego, zajętych zresztą wówczas przez króla. Nie przyłożył się do odzyskania zajętych przez króla niektórych dóbr kapitularnych i udaremnienia jego usiłowań, aby rozciągnąć patronat monarszy także na dziekanię. Biskup odbył kilka synodów diecezjalnych i wydał statut o admisji notariuszy publicznych.
Pieczęć biskupia wyobrażała ukoronowaną Matkę Boską z Dzieciątkiem i po bokach ze św. Piotrem i Pawłem., u dołu tarczę z herbem Ciołek, w otoku napis; SIGILLUM STANISLAI DEI GRA EPI POZNANIEN
Biskup Stanisław Ciołek umarł 10 XI 1437 w Poznaniu. Jeszcze 14 Xi tegoż roku kazała kapituła umocnić pieczęcią jego gotowy już przywilej erekcyjny kościoła w Kórniku. Pochowany został biskup w swej katedrze w sobotę 16 XI 1437.
Z „Archidiecezja poznańska w granicach historycznych i jej ustrój” Ks. prof. Dr Józef Nowacki
Fot. wikimedia.org
Opr. Sebastian Paśnicki
