Garwolin pod okupacją w obiektywie nazistów – 1941 rok (Video!)

Na ten moment razem z Krzysztofem czekaliśmy od dawna. Był on celem istnienia naszego portalu i jak widać – udało się po części. Nie jest to film idealny, nie pokazuje ulic Garwolina wzdłuż i wszerz jakbyśmy sobie życzyli – zwłaszcza przed 8 września 1939 roku, ale jest to najwcześniejszy znany zachowany film, w którym Garwolin jest uwieczniony.

Padają pytania – skąd my znajdujemy takie smaczki? Mamy po prostu oczy dookoła głowy. Nasze zainteresowania sprawiają, że mamy na FB polubione profile tematyczne, w których udzielają się również pasjonaci tacy jak my. Jeden z takich profili dodał dzisiaj film z niemieckiego archiwum, na którym widać było warszawskie getto. Postanowiłem zobaczyć co jest źródłem tego filmu.

Okazało się, że jest to strona archiwisty Karla Heinkessa. To samo źródło już jakiś czas temu zostało sprawdzone pod kątem obecności filmów z tematyką ziemii garwolińskiej, ale nic nie było. Napisałem więc do autora, czy w swoich archiwach ma coś „garwolińskiego”. Odpowiedział enigmatycznie „wejdź na stronę, kliknij zakładkę FILMY i szukaj”. Przecież to robiłem jakiś czas temu – pomyślałem sobie – ale coś mi podpowiadało, że ów rozmówca miał dla mnie niespodziankę. Faktycznie po wpisaniu frazy wyskoczył film związany z Garwolinem.

W zasadzie są dwa filmy. Jeden pokazuje sceny, w których naziści wykorzystują polskich żydów do mycia samochodów. Pokazane są sceny pobierania wody, jej noszenia, mycia i płukania aut. Widać, że na zachowanych taśmach są żydzi – noszą charakterystyczną opaskę na ramieniu. Niektórzy z nich się uśmiechają do kamery, która dla nich była nowością. Dziś wiemy, że to był śmiech przez łzy. W tym fragmencie widać elementy charakterystyczne dla Garwolina – most w stronę Lublina, po którym jedzie rower i bryczka, kościół z perspektywy dzisiejszego zieleniaka, rynek zbożowy czyli dzisiejsze pekaesy.

Drugi filmik jest zatytułowany „Festiwal sportowy w Garwolinie, 8 czerwca 1941 roku”. Na filmie na terenie koszar widać niedzielną sielankę nazistów, którzy w mieście doświadczonym niespełna 2 lata wcześniej dramatycznym bombardowaniem, doskonale się bawią. Widoczna w pierwszej części filmu gra to Fistball. To gra charakterystyczna dla Niemiec i Austrii łącząca ze sobą elementy siatkówki i tenisa. Warto zwrócić uwagę w jaki sposób na filmie drużyny pozdrawiają kibiców. Mecz ogladają widać wyżsi oficerowie nazistowscy – jacy? ciężko powiedzieć – być może starosta. Widać gratulacje. Kolejna część filmu to już inna gra przypominająca rugby.

Takie filmy cieszą i powinny być popularyzowane. Dlaczego? Bo z wirtualnego wyobrażenia o wojnie sprawiają, że stają się one realne. Dzisiaj oglądamy filmy w telewizji o wojnie, wielkie hollywodzkie dzieła i myślimy sobie – no tak, to przecież gdzieś tam daleko – to nie u nas. Tymczasem, film pokazuje co innego. My też mieliśmy tę samą wojnę w Garwolinie, na tych samych ziemiach co dzisiaj idziemy do kościoła, robimy zakupy na zieleniaku, stoimy na przystanku na Przytule czy jak idziemy na obiad do Longstreet. Każda z tych ulic została doświadczona jarzmem wojny – warto o tym pamiętać, nie po to, by żyć przez pryzmat wojny, ale docenić to, że mamy pokój, że żaden nazista nam nic nie każe robić, że budynki są całe, że nie boimy się czy jutro będziemy żyć.

Archiwum w Niemczech zdaje się ciągle publikuje nowe filmy. Warto jego poczynania śledzić. Być może będą jeszcze „ciekawsze filmy” z Garwolina. Tymczasem zazdrościmy Łukowowi, którego w tym samym archiwum zachował się film w kolorze.

Jak widzicie – nasz portal działa na wielu frontach, również pod kątem monitoringu internetu pod względem pojawienia się nowych „starych” dokumentów związanych z Garwolinem. Staramy się z całych sił, aby jak najwięcej historii zostało zachowano. Dlatego jak zwykle, skromnie prosimy – jeśli macie ciekawe dokumenty lub zdjecia  lub posiadacie wiedzę kto je ma – nie bójcie się skorzystać z naszego emaila 😀

Sebastian Jędrych