Wydana w roku 2004 w cyklu „Z najnowszej historii Kościoła” przez Instytut Wydawniczy PAX książka, dedykowana jest biskupowi Janowi Mazurowi i młodzieży broniącej krzyży z Miętnego i Włoszczowa. To pozycja czysto faktograficzna, gdyż jej zawartością są dokumenty z archiwów państwowych: AP w Siedlcach, AAN w Warszawie, IPN w Warszawie oraz Archiwum Diecezjalnego w Siedlcach. Dokumenty na które składają się m.in. notatki operacyjne MSW, oficjalne listy strony kościelnej i rządowej w tym w wymianie wzajemnej, tajne materiały informacyjne dla partyjnych prominentów i wiele innych, które przedstawione są w układzie chronologicznym. Na końcu dodano duży fragment opracowania „Wojna krzyżowa w Polsce 1983-84” sporządzonego na potrzeby MSW oraz wspomnienia biskupa Jana Mazura „Relacja na temat strajku młodzieży szkolnej w 1984 r.”
Czytając, przemieszczamy się w czasie od 23 stycznia 1982 roku, do stycznia 1985, nie licząc opracowań podsumowujących. Narracja dokumentami z powtarzającą się treścią widzianą z obu stron pozwala nam wejść w atmosferę tamtych czasów. Z dzisiejszej perspektywy, szczególnie dla młodszych czytelników bardzo odległą i czasami niezrozumiałą, ale taka właśnie była ówczesna rzeczywistość. Książka pokazuje cały kontekst sporu o obecność symboli religijnych w szkołach w oparciu o dwa najostrzejsze wydarzenia. Miętne jest tym pierwszym i główną osią narracji zajmującą prawie trzy czwarte objętości omawianej publikacji. Ponieważ mamy tu przytoczone oryginalne dokumenty nie ma obaw o błędne interpretacje, każdy czytelnik ma szanse wyrobi sobie własną opinię o tych wydarzeniach.
Przy okazji dociekliwi potrafią wyłowić smaczki pokazujące, że praktycznie całe środowisko lokalne stało po stronie ZSR Miętne poza jedną szkołą, chwaloną w materiałach partyjnych za konsekwentne i pryncypialne postępowanie jej dyrektora, który skutecznie hamował takie zapędy. Patrząc z perspektywy lat wypada nam stwierdzić, że ludzie się zmieniają ale ślady w historii pozostają na zawsze.
„Z uwagi na eskalujące działania kleru można było się liczyć z próbami rozszerzenia konfliktu na inne miejscowości woj. siedleckiego, zwłaszcza w rejonie Siedlec i Garwolina. Taką próbę podjęto w ZSZ nr 1 – jedynej szkole średniej, w której nie ma emblematów religijnych”
„Pierwsze spotkanie poświęcone świeckości szkoły odbyło się w dniu 12 bm. W ZSZ nr 1. (…) Po zakończeniu prelekcji i opuszczeniu przez lektora sali około 1/3 zgromadzonej młodzieży podjęła próbę odśpiewania pieśni kościelnej My chcemy Boga. W wyniku interwencji dyrektora śpiewania przerwano”
Podsumowując, książka przedstawia fragment najnowszej historii z naszego regionu. Nieczęsty przypadek, kiedy Garwolin i okolica, były centrum wydarzeń skupiających uwagę krajową oraz mediów zagranicznych. Niestety jest to pozycja niełatwa do zdobycia.
Krzysztof Siarkiewicz
