Wojenne straty bibliotek powiatu garwolińskiego

Straty, jakie poniosła Polska w czasie II wojny światowej, liczymy liczbą zabitych i okaleczonych ludzi. Wśród nich podajemy procent zabitych lekarzy (50%), księży (28%), nauczycieli, profesorów, inżynierów, pisarzy, aktorów, artystów itd. Liczymy także straty materialne. Do tego dochodzą starty kulturalne – bezpowrotnie utracone zbiory i kolekcje, zniszczone lub ukradzione skarby i dobra naszej kultury. Ich symbolem jest spopielona księga ze zbiorów Biblioteki Narodowej w Warszawie.

Udało nam się dotrzeć do informacji, jakie straty poniosła Biblioteka Powiatowa w Garwolinie i inne biblioteki powiatu w czasie II wojny światowej.

GARWOLIN

Biblioteka Powiatowa w Garwolinie ma za sobą długą tradycję oświatową. Oparta o stały budżet sejmiku, który dawał solidną podstawę finansową, rozrosła się do 17.000 dzieł starannie dobranych i starannie oprawionych. Zawierucha wojenna 1939 r. doszczętnie zniszczyła księgozbiór, który uległ spaleniu tak jak i całe miasto. W 1940 r. zorganizowano nową bibliotekę, do której weszły:

a) książki ewakuowane z Grudziądza Centralnej B. Wojskowej,

b) komplety ruchomej biblioteki terenowej i

c ) dary od społeczeństwa.

Żywot tej biblioteki, liczącej kilka tysięcy tomów, był krótki – zniszczyła je ponownie i świadomie ręka wroga.

Ogólna ilość książek, które przez wojną znajdowały się w powiecie, wynosiła: w b-kach szk. ok. 20.000 t.; w b-kach gminnych łącznie z biblioteką powiatową ok. 30.000 t., w bibliotekach dworskich ok. 18.000 t. Prawie wszystkie uległy zagładzie. (Książki z bibliotek podworskich zostały przeważnie zniszczone w skutek działań wojennych; część ich znajduje się w bibliotece powiatowej, ok. 100 t. w bibliotece gminnej w Górznie, 1650 t. zabrało Ministerstwo Oświaty). Wartość ogólna zniszczonych księgozbiorów, kartotek i szaf oblicza się według cen przedwojennych na 350.000 zł.

W r. sz. 1944/45 zorganizowano nową Centralną Bibliotekę Powiatową, która mieści się w gmach szkoły powszechnej w Garwolinie. Posiada ona 1.156 wartościowych tomów, oprawionych, skatalogowanych i bibliotecznie wyposażonych. Reszta, około 1.000 t., są to książki jeszcze nieskatalogowane, a częściowo zdekompletowane.

Na utrzymanie i rozwój bibliotek w powiecie Powiatowa Rada Narodowa, wzorem lat ubiegłych i zgodnie z tradycją oświatową wstawiła w roku budżetowym 1945/46 – 200.000 zł.

Na terenie powiatu znajdują się skatalogowane i zarejestrowane biblioteki w miejscowościach: Żelechów (1.500 t.), Górzno (650 t.), Miastków (450 t.) Trojanów (136 t.), Ryki (350 t.).

Czytelnictwo w powiecie jest na ogół rozwinięte. W czasie okupacji teren korzystał z tajnych kompletów bibliotecznych, obecnie wypożycza z Centralnej Biblioteki Powiatowej (we wrześniu b.r. liczba czytelników wynosiła 195 osób) i bibliotek gminnych. Czytelnictwo prasy jest słabe ze względu na brak czasopism i wysoką cenę (do 10 zł za dziennik w cenie 2 zł).

Plan pracy na przyszłość przewiduje:

1) ustalić sieć punktów bibliotek ruchomych,

2) organizować gminne biblioteki w myśl zasady, że każda gmina musi mieć swoją bibliotekę,

3) zorganizować zbiórkę książek w terenie,

4) uporządkować i skatalogować zebrane zbiory,

5) rozbudzać czytelnictwo książek i prasy.

St. Suda

Źródło: „Praca Oświatowa” 1945 grudzień

Podziel się tym ze znajomymi! Poinformuj ich o garwolin.org

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *